هنر اسلامی
ملیکا یزدانی؛ فرهاد خسروی بیژائم
چکیده
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشینگاریهای بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینهای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوانها و ایوانچههای صحنهای عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بینظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش بهکاررفته در کاشینگاری دوره قاجار ...
بیشتر
حرم مطهر رضوی با داشتن کاشینگاریهای بسیار زیبا در ادوار گوناگون، به گنجینهای پربار در دنیای اسلام بدل گردیده است. دیوارها، سردرها، ایوانها و ایوانچههای صحنهای عتیق و نو واقع در مجموعه حرم، با کاشیهای بینظیری از دوره قاجار، آراسته شدهاست. از آنجا که تاکنون به طور اختصاصی به نقوش بهکاررفته در کاشینگاری دوره قاجار در حرم پرداخته نشده، از اینرو در این پژوهش، منتخبی از کاشیهای قاجاری در حرم امام رضا (ع) با هدف شناخت و دستهبندی مضمون نقوش کاشیکاری به شیوه هفترنگ در صحنهای عتیق و نو مورد مطالعه قرار گرفته است. برای رسیدن به این اهداف، دو پرسش مطرح است. نخست اینکه چه نوع نقوشی در تزیینات کاشیهای هفت رنگ این بنا بهکاررفتهاست؟ دوم این که نقوش از نظر موضوعی چه مفاهیمی را دنبال میکنند؟ این مقاله، دستاورد پژوهشی است که از جنبه ماهیت و روش، توصیفی ـ تحلیلی و شیوه برخورد با موضوع، موردکاوی بوده است. با مطالعه ویژگیهای کاشینگاری دوره قاجار و سپس مطالعه میدانی طرح های کاشیهای حرم، مشخص شد که نقوش تزیینی بهکار رفته در کاشیهای دوره قاجار در حرم شامل نقوش گلدانی و کاسهبشقابی، اسلیمی و ختایی، انسانی، حیوانی، منظرهپردازی و کتیبهنگاری است. همچنین، تنوع بالای نقوش نشان میدهد که کاشینگاران از ویژگیها و قابلیتهای نقوش پیکرهای در جهت کاربرد در مکانی مقدس بهره برده تا هویتی جدید متناسب با تغییرات جهان بیرونی قاجار خلق کنند.